Blaski i cienie tysiąclecia. Z zagadnień historii chrześcijaństwa w Polsce

Prezentowany tu drugi tom pism zebranych Czesława Deptuły pokazuje nam Autora w roli, którą – wydawałoby się – dobrze znamy: wytrawnego mediewisty i badacza dziejów chrześcijaństwa polskiego. A jednak jest tu także pewien inny wymiar, całkiem nieoczywisty. Historyk średniowiecza wykracza poza własną epokę i prowadzi nas do czasów nowożytnych, ale też i do epoki nieomal współczesnej. Nie bierze się to z ambicji Autora, ale z istoty badanych problemów, wymagających kompetencji historyka czasów nowożytnych, dziewiętnastego wieku i współczesności. I, na co także warto zwrócić uwagę, w przypadku niektórych tekstów, badacz dziejów Polski pokazał się jako wnikliwy badacz dziejów Europy. Bo czy naprawdę można być badaczem dziejów chrześcijaństwa w jednym tylko kraju? Dla czytelnika studiów Czesława Deptuły to pytanie ma charakter retoryczny. 

Spis treści

Wprowadzenie (Mirosław Filipowicz) / 7
Słowo wstępne / 11

Część I
Szlachetna winorośl

Modele badawcze procesu chrystianizacji społeczeństwa polskiego w wiekach X–XIII / 15
Sakralne wartościowanie morza a problem integracji Pomorza z Polską we wcześniejszym średniowieczu / 31
Qui fecit caelum, et terram, et mare, et omnia quae in eis sunt. Z zagadnień katechezy misyjnej w Europie Środkowowschodniej na przełomie 1. i 2. tysiąclecia po Chrystusie / 41
Miasto wczesnośredniowieczne – ośrodek chrystianizacji społeczeństwa polskiego / 53

Część II
W kręgu relacji: państwo–Kościół, religia–kultura

Ideowy sens wykształcenia władców polskich w X–XII wieku / 73
Wokół postaci arcybiskupa Piotra Łabędzia / 81
Z zagadnień relacji pomiędzy sztuką, polityką i programami unii kościelnej w państwie polsko-litewskim XV wieku / 95

Część III
Światła pustelni

Śladami polskich pustelników / 107
Legenda świętego Świerada a problem pustelników polskich w późniejszym średniowieczu i czasach nowożytnych / 113

Część IV
W trudnych czasach

Legenda i kult św. Izydora Oracza a problemy polskiej wsi pod zaborami / 163
Z dziejów refleksji nad historycznym znaczeniem obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski / 189