Studia z dziejów Kocka, tom 2

Studia z dziejów Kocka. Tom II, red. Jacek Pożarowszczyk

Kock należy do najstarszych miast Lubelszczyzny. W czerwcu 2007 roku obchodziliśmy 590 rocznicę nadania praw miejskich. Na tę okoliczność zorganizowaliśmy szereg imprez upamiętniających to doniosłe wydarzenie. Jednym z ważniejszych punktów obchodów okolicznościowych była sesja naukowa. Dzisiaj oddajemy w ręce czytelników drugi tom „Studia z dziejów Kocka”, owoc pracy historyków, miłośników historii lokalnej, regionalistów. Autorami artykułów są osoby z miejscowym rodowodem, z chlubnym wyjątkiem pana Grzegorza Miliszkiewicza – pracownika naukowego Muzeum Wsi Lubelskiej.
Dziękuję wszystkim autorom za trud włożony w opracowanie tych artykułów. Dzięki Państwa pracy poziom wiedzy z zakresu dziejów naszej miejscowości znacznie się poszerzył, zwłaszcza z okresu dwudziestolecia międzywojennego i problematyki stosunków polsko-żydowskich.
Pani Małgorzata Gruchoła autorka artykułu „Miejsca Pamięci w gminie Kock” zaprasza nas do odwiedzenia Kocka, przybliżając czytelnikom najważniejsze postacie i miejsca godne zobaczenia. Czytelnik ma możliwość zapoznania się z notkami biograficznymi tak zasłużonych dla rozwoju Kocka, wybitnych ludzi, jak chociażby:
Jakuba z Korzkwi Syrokomli biskupa płockiego, który wyjednał u króla Władysława Jagiełły zgodę na lokację wsi dziedzicznej Kocsko w miasto,
Anny z Sapiehów Jabłonowskiej budowniczej nowożytnego Kocka. Nadwornym projektantem księżnej był słynny Szymon Bogumił Zug. To według jego projektów Jabłonowska wytyczyła rynek (jego wielkość świadczy o tym, że planowała duże miasto), a także pobudowała w tym czasie w Kocku pałac, kościół, ratusz, kaplicę cmentarną Św. Michała Archanioła,
Ludwika Osińskiego – poety, dyrektora teatru narodowego.
Całość tekstu jest bogato ilustrowana, bardzo interesująca, nawet dla miejscowych mieszkańców. Gdy do tych walorów historycznych dodamy malownicze przyrodnicze położenie naszego miasta, to widzimy, że szanse naszego rozwoju tkwią m.in. w turystyce i agroturystyce.
Pani Maria Kowalewska miejscowa regionalistyka, pasjonatka historii lokalnej jest autorką „Społeczność żydowska Kocka w okresie dwudziestolecia międzywojennego”. Tekst ten powstał głównie w oparciu o wywiady z żyjącymi świadkami tamtych czasów. Szczególnie cenne są relacje ze spotkań z przedstawicielami ludności żydowskiej, bądź ich potomkami, zamieszkującymi obecnie, przede wszystkim, w Izraelu.
Całość artykułu napisana bardzo sugestywnie, barwnie w formie wielowątkowego opowiadania, oddająca klimat dwukulturowego Kocka, gdzie obok siebie istniały dwa narody. Czytając ten tekst ma się wrażenie, iż wędrujemy po innym nieistniejącym już świecie, którego od zupełnego zapomnienia ocaliła autorka.
Pan Jacek Pożarowszczyk dokonał wnikliwej analizy „Nowe Wieści jako przykład prasy lokalnej okresu międzywojennego”. Gazeta jest znakomitym źródłem i oddaje w sposób realistyczny klimat przedwojennego Kocka. Wskazuje na stosunki społeczne panujące w miasteczku, atmosferę pracy miejscowego samorządu, a także rzuca nowe światło na rywalizację kupców polskich i żydowskich. Niezwykle cenne są zamieszczone w tym artykule aneksy. Treść artykułu jest bogato dokumentowana, świadcząca o dobrym warsztacie pracy tego młodego historyka.
Pan Grzegorz Miliszkiewicz w artykule „Menachem Mendel i jego prawnuk Abram Josek Morgenstern” pisze w pierwszej części pracy o najsłynniejszym kockim cadyku i rabinie. Autor wskazuje na nowe fakty dotyczące miejsca zamieszkania słynnego cadyka w naszym miasteczku. W sposób żartobliwy podaje w wątpliwość rzekome odosobnienie, pogardę dla pieniędzy, a także małżeńską wstrzemięźliwość rabina. Skoro w tym okresie urodziły się cadykowi dzieci, a przed śmiercią zdołał przepisać swój pokaźny majątek żonie.
Autor zawarł w drugiej części artykułu wiele nowych ustaleń dotyczących ostatniego kockiego rabina Abrama Joska Morgensterna. Jak wynika z przedstawionych dokumentów prawnuk słynnego cadyka nie zginął podczas bombardowania Kocka w dniu 09.09.1939 roku.
Śmiało stawiane tezy znajdują potwierdzenie w bogatym materiale źródłowym, a całość tekstu jest świetnym uzupełnieniem do historii Kocka okresu międzywojennego.

Lektura publikacji z zakresu historii Kocka wprawia nas w dumę z powodu świetnej przeszłości naszego miasta. To poczucie minionej świetności, działania kockiego samorządu, wszystkich ludzi aktywnie pracujących na rzecz naszego środowiska, dadzą w dłuższej perspektywie wymierne rezultaty w postaci rozwoju dobra wspólnego – Miasta i Gminy Kock.

Spis treści

Przedmowa
Burmistrz Miasta Kock – Tomasz Futera / 7

Małgorzata Gruchoła
Każde miejsce inakszą ma nocy – symfonie! – Miejsca pamięci w gminie Kock / 11

Maria Kowalewska
Społeczność żydowska Kocka w okresie dwudziestolecia międzywojennego / 43

Jacek Pożarowszczyk
Nowe Wieści jako przykład prasy lokalnej okresu międzywojennego / 60

Grzegorz Miliszkiewicz
Menachem Mendel i jego prawnuk Abram Josek Morgensztern – legendy i dokumenty o kockich rabinach / 75

Ilustracje barwne / 103