Siedem wieków Dąbrowicy

Siedem wieków Dąbrowicy, “Z dziejów Jastkowa i okolic”, red. Cezary Taracha

W 2017 roku Dąbrowica będzie obchodziła 700 rocznicę swego istnienia. Powstała w XIV stuleciu, a szczególną rolę w jej dziejach odegrał ród Firlejów. W XVI i pierwszej połowie XVII wieku Firlejowie zaliczali się do grona najbardziej wpływowych i zamożnych rodów magnackich Rzeczypospolitej. Zasiadali w Izbie Poselskiej i w Senacie, pełnili najwyższe funkcje w administracji centralnej i lokalnej, w dyplomacji i w Kościele. Zakładali miasta i wsie, hojnie wspierali rozwój nauki, kultury i sztuki. To pod ich patronatem tworzył Jan Kochanowski.
Przez długi czas najważniejszą siedzibą rodu była Dąbrowica, która zawdzięcza Firlejom okres swej największej świetności. Na przełomie XVI i XVII wieku stała się jednym z centrów politycznych Lubelszczyzny. W późniejszym okresie Dąbrowica przechodziła różne koleje losu, zmieniali się jej właściciele, a wspaniały późnorenesansowy pałac Firlejów stopniowo ulegał zniszczeniu.
Jej znaczenie na mapie Lubelszczyzny wzrosło ponownie w wieku XX. Właśnie stąd do bitwy z Rosjanami pod Jastkowem (1915) wyruszali legioniści Piłsudskiego. Z Dąbrowicy pochodził poseł na Sejm II Rzeczypospolitej Andrzej Koter. Tu wreszcie, w okresie II wojny światowej, Niemcy zorganizowali obóz więzienny SS. W okresie powojennym istotne znaczenie miało utworzenie w 1950 roku parafii rzymskokatolickiej.

prof. Cezary Taracha

Spis treści

Wstęp / 7

Radosław M. Iłowiecki, Grzegorz Janicki
Główne elementy środowiska przyrodniczego wsi Dąbrowica / 9

Bogumił Szady
Przynależność administracyjna Dąbrowicy (XIV–XX wiek) / 21

Anna Sochacka
Wieś Dąbrowica w średniowieczu (w świetle źródeł pisanych z XIV i XV wieku) / 31

Paweł Jusiak
Firlejowie z Dąbrowicy w elicie władzy Rzeczypospolitej w XVI wieku / 55

Irena Rolska
Dom Panów Firlejów – o dziejach siedziby Lewartów-Leopardów w Dąbrowicy / 85

Jolanta Malinowska
Dąbrowica i ród Firlejów w polsko-łacińskich epigramatach renesansowych Jan Kochanowski, Andrzej Trzecieski, Piotr Roizjusz) / 103

Cezary Taracha
Geneza i początki parafii Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Dąbrowicy / 117