Początki dziejowe w polskiej historiografii średniowiecznej

Zebrane i uzupełnione prace Profesora Czesława Deptuły, które prezentują główne – lecz nie wszystkie – kierunki podejmowanych przez niego badań historycznych. Artykuły, wybrane spośród wielu innych tekstów jego autorstwa, ukazywały się w okresie prawie czterdziestu lat, od drugiej połowy lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia do 2006 roku. Obecnie zostały one uzupełnione dodatkami (addenda), które stanowią swego rodzaju komentarz autora i dopowiedzenie do treści niegdyś przedstawionych. W dodatkach autor umieszcza każdy z artykułów w szerszym kontekście własnych refleksji naukowych oraz w kontekście polemicznym z innymi badaczami danej problematyki.

Spis treści


Wprowadzenie (Leszek Wojciechowski)  / 7
Słowo wstępne  /  11

Część I
Wokół wizji Początku w kronikach polskiego średniowiecza

Średniowieczne mity genezy Polski  / 21
Addenda  / 59
Metropolis. Z zagadnień mitu genezy stolic w Europie słowiańskiej / 79
Addenda  /  118
Problem mitu monarchy – dawcy żywności w Polsce średniowiecznej. Na przykładzie podania o Piaście / 119

Część II
„Regnum et sacerdotium”. Wzorce „drugiego Początku” i bohaterowie wielkiego kryzysu

Biskup i władca Z problematyki ideologii państwowej i świadomości narodowej polskiego średniowiecza / 141
Addenda  / 165
Athleta Christi – Rex Poloniae. (Z dziejów ideologii Królestwa Polskiego) / 169
Addenda. Święci władcy a problem kultu Bolesława Chrobrego  / 181
Z zagadnień interpretacji słynnego konfliktu. Refleksje wokół Szkiców historycznych XI wieku Tadeusza Wojciechowskiego / 219

Część III
Od morza do gór przez lasy

Ideologia Polski jako państwa morskiego w dziejopisarstwie polskim XII–XIV wieku  / 249
Święte góry w dawnej Polsce. Impresja z pogranicza średniowiecza i renesansu  / 269
Addenda  / 288
Krajobrazy, bestie, sąsiedzi i bohaterowie. Wokół kwestii postrzegania
przyrody w narracji historiograficznej polskiego średniowiecza  / 289

Część IV
Dwa spotkania ze świętymi

Wielkopolska rodzina monarsza błogosławionej Jolenty a niektóre problemy biografii księżnej / 317
Dyskusja  / 356
Addenda  / 361
Wojciech Sławnikowic – „święty w drodze” / 363
Addenda  / 401