Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie V. Praca i życie codzienne w majątku ziemiańskim

Praca i życie codzienne w majątku ziemiańskim, Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie V, red. Hubert Łaszkiewicz

Kolejny tom z serii Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie przynosi obfity owoc prac naukowych i wspomnień dotyczących życia ziemian, właścicieli majątków ziemskich z całej Polski. Zebrane opracowania organizują trzy zagadnienia: codzienność, dochody i wydatki, pracownicy majątków […]. Świat wsi, który oglądamy w różnych opowieściach Autorów, w wielu wypadkach należy do przeszłości. Nie ma następców. A pamiętajmy, że przez większą część znanej nam historii świat ów złożony był właśnie z tego szczególnego układu: dwór i wieś. Kiedy w historii społecznej rozważa się zagadnienie ludności wiejskiej, jakże często zapomina się, że to nie tylko chłopi-rolnicy, ale także ziemianie-rolnicy. Kształty codzienności przywoływane z własnej pamięci, wydobywane i konstruowane z różnorodnych przekazów źródłowych (zarówno pisanych, jak i przedmiotów, które po tym świecie pozostały) pozwalają na uchwycenie tego, co jest istotą dziejów: ciągłości i zmiany.

Spis treści

WSTĘP

Świat opowiedziany powtórnie: codzienność i niecodzienność w majątkach ziemskich (Hubert Łaszkiewicz) / 9

I
Codzienność we dworze i w pałacu: rzeczy i czynności

Agnieszka Dąbrowska
Garderoba ziemianki. Ubiory – ich dobór, konserwacja i przechowywanie w majątkach ziemiańskich w latach 1860–1939 / 15

Ewelina M. Kostrzewska
„Szczęście w firanek ażurze, szczęście w mebli politurze”. Obrazy codzienności kobiet w ziemiańskim dworze i majątku doby fin de siècle’u / 34

Joanna Regina Kowalska
Długie popołudnia i wieczory. Roboty ręczne i ich rola w prowadzeniu gospodarstwa domowego w 2. połowie XIX wieku / 51

Anna Łoś
Życie codzienne w bolechowskim dworze – wokół stołu i kuchni / 68

Elżbieta Wierzbicka
Praca i rozrywka w majątku Żabia Wola Pawła i Heleny Rohlandów / 76

Grzegorz Miliszkiewicz
Problematyka wyposażenia dworów ziemiańskich na tle obrazu produkcji artykułów gospodarstwa domowego w II Rzeczypospolitej / 99

Lidia Kuchtówna
Dwór rodzinny we wspomnieniach i scenografii Karola Frycza / 120

Łucja Kondratowicz-Miliszkiewicz
Życie codzienne we dworze ziemiańskim w czasach II Rzeczypospolitej – między wzorami metropolii a doczesnością wsi i miasteczka / 135

Małgorzata Przeniosło
Życie codzienne Wielopolskich z Chrobrza (okres II Rzeczypospolitej) / 158

Mieczysław Bielski
Praca i życie codzienne w majątku ziemiańskim. Wspomnienie / 169

Monika Siwińska
Macierzyństwo – model wychowania dziecka w rodzinie ziemiańskiej w 2. połowie XIX i na początku XX wieku / 180

Anna Łoś, Marek Łoś
Życie majątku ziemiańskiego w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945. Zarys obrazu i fragmenty wspomnień / 194

Tomasz Osiński
W oczekiwaniu na wywłaszczenie. Warunki życia i pracy w majątkach ziemskich na Lubelszczyźnie pomiędzy lipcem a październikiem 1944 roku / 209

II
Funkcjonowanie majątków: źródła przychodów i wydatki

Rafał Wróblewski
Adam Krasiński i jego romantyczno-pozytywistyczna wizja Opinogóry / 225

Maria Dębowczyk
Majątki ziemskie Stefana Kazimierza Kowerskiego w Lubelskiem jako przykład efektywnej i społecznie pożytecznej gospodarki rolnej (XIX/XX wiek) – szkic / 232

J. Ewa Leśniewska
Działalność gospodarcza Stanisława Wołk-Łaniewskiego w dobrach Łańcuchów w latach 1878–1892 / 239

Monika Głazik
Zarodowa chlewnia rasy wielkiej białej angielskiej Antoniego Budnego w Bychawie / 259

Marek Przeniosło
Sytuacja majątków ziemian Królestwa Polskiego w okresie I wojny światowej / 276

Katarzyna Jedynak
Uwarunkowania dobroczynności ziemiańskiej w latach 1918–1939 / 294

Mirosław Kłusek
Metodyka badania związków funkcjonalnych elementów wchodzących w skład majątku ziemskiego / 309

Stanisław Jan Rostworowski
Życie rodzinne i gospodarcze w majątku Gębice (powiat Gostyń w Wielkopolsce) / 317

Anna Urszula Wnuk
Organizacja pracy w majątku Piaseckich w Popkowicach / 338

III

Pracownicy majątków: zarządcy i służba domowa

Tadeusz Epsztein
Pracownicy dóbr ziemskich w XIX i XX wieku – jedna grupa społeczna czy wiele? / 365

Konrad Ajewski
Służba i stół w domu XII ordynata Stanisława Kostki Zamoyskiego / 377

Karolina Wilkowicz
Na służbie u Zamoyskich. W kozłowieckim pałacu, folwarku, majątku / 386

Jarosław Kita
Wzorowy rządca w majątku ziemskim Królestwa Polskiego w latach międzypowstaniowych / 410

Joanna Kowalik
Dzierżawcy w majątkach ziemskich na przykładzie dóbr w powiatach bialskim i radzyńskim w XIX wieku / 426

Kamila Kłudkiewicz
Z życia guwernera w majątku ziemskim w drugiej połowie XIX wieku. Stefan Pawlicki w Rogalinie / 440

Marzena Gałecka
Piastunki i guwernantki – więcej niż posada / 450

Jan Lucjan Kochanowski
Dworskie kadry / 463

Jarosław Durka
Stan zatrudnienia oraz uposażenie służby w majątku Janusza Radziwiłła w Nieborowie w latach trzydziestych XX wieku / 471

Tomasz Łaszkiewicz
Obraz służby dworskiej w korespondencji rodzeństwa Zamoyskich z Różanki w pierwszej dekadzie II Rzeczypospolitej / 489

Agnieszka Zarychta-Wójcicka
Służba dworska i folwarczna w majątkach ziemskich Urszuli z Morsztynów Dembińskiej / 505

Jarosław Maciej Zawadzki
Domownicy i słudzy. Przedwojenni senatorowie o służbie / 518

Noty o autorach / 525

Indeks miejscowości / 535

Indeks osób / 541